مینی دوره مهندسی اجتماعی

مهندسی اجتماعی (Social Engineering) در حوزه امنیت اطلاعات به معنای دستکاری روانشناختی افراد برای انجام کارهای خاص یا افشای اطلاعات متمرکز است.

در واقع هدف از مهندسی اجتماعی دستیابی به اطلاعات، سواستفاده و حمله از این طریق است.

تکنیک های مهندسی اجتماعی به طور کلی شامل ۴ روش فیزیکی، اجتماعی، فنی و فنی-اجتماعی است. شما در این مقاله؛ مهندسی اجتماعی و انواع آن را به زبان ساده خواهید آموخت و همچنین با راه های ساده پیشگیری از حملات مهندسی آشنا خواهید شد.

مهندسی اجتماعی چیست؟

مهندسی اجتماعی Social Engineering برای اولین بار در سال ۱۸۹۴ و با این باور که برای مقابله با مشکلات انسانی، وجود افراد حرفه‌ای ضروریست، مطرح شد.

در ابتدا مهندسی اجتماعی جنبۀ مثبتی داشت؛ چون باعث می‌شد افرادِ متخصص، در جامعه مداخلۀ مثبت داشته باشند. اما بعد از مدتی، به جنبۀ منفی گرایش پیدا کرد و به شستشوی مغزی افراد تبدیل شد.

شستشوی مغزی فقط در بحث سیاسی و اجتماعی وارد شده بود نه حوزه فناوری. اما بعدها فردی به نام Kevin Mitnick باعث شد این مفهوم به حوزه فناوری هم وارد شود. کوین میتنیک، هکر معروف دهه ۹۰ میلادی است که بعدها در زمینه امنیت مشغول به فعالیت شد و کتاب معروفی با عنوان هنر فریب را در همین حوزه نوشت.

چرخه حملات مهندسی اجتماعی چگونه است؟

مراحل چرخه مهندسی اجتماعی ۴ مورد زیر است:

1. جمع ‌آوری اطلاعات Information Gathering
2. برقراری ارتباط Developing Relationship
3. بهره برداری Exploitation
4. اجرا و حمله Execution

شاید هر کدام از این ۴ مرحله، نیاز به تکرار داشته باشند تا نفوذگر به هدف خود برسد.

جمع ‌‌آوری اطلاعات ؛ اولین مرحله در حملات مهندسی اجتماعی

جمع آوری اطلاعات (Information Gathering) مهم‌ترین مرحله در حملات مهندسی اجتماعی است و احتمال موفقیتِ بیشترِ حملات، به این فاز بستگی دارد. به همین دلیل زمان و توجه زیادی در این مرحله صرف می‌شود.از اطلاعات جمع آوری شده برای تعیین مسیر حمله، گذرواژه‌های (Passwords) ممکن، تشخیص پاسخ‌های احتمالی افرادِ مختلف، ساختن سناریوهای قوی و … استفاده می‌شود.

۶ نمونه از بهترین روش‌های مهندسی اجتماعی در هک، دستیابی و سوء استفاده از اطلاعات

1. باز نگه‌داشتن درب و اجازه ورود به تشکیلات

2. افشای نام کاربری و گذرواژه (پسورد) پشت تلفن

3. فراهم کردن تاییدیه اجتماعی (تایید مهاجم توسط قربانی) با معرفی و تایید مهاجم برای سایر پرسنل کمپانی.

4. وارد کردن یک درایو USB حاوی فایل‌های مخرب در یکی از کامپیوترهای کمپانی

5. باز کردن یک فایل ضمیمه ایمیلی که آلوده است.

6. افشای اسرار محرمانه در گفتگویی که ظاهراً با “همکار” انجام می‌شود (یعنی مهاجم هویت همکار را جعل کرده است).

۲. برقراری ارتباط Developing Relationship مرحله دوم در حملات مهندسی اجتماعی

در مرحله برقراری ارتباط، یک رابطۀ کاری با شخص مورد نظر برقرار می‌شود. این مرحله مهم و حیاتی است زیرا کیفیت رابطۀ ایجاد شده توسط مهاجم، سطح همکاری و میزان پیشبرد اهداف با کمک قربانی را مشخص می‌کند.

روند برقراری ارتباط در حملات مهندسی اجتماعی چگونه است؟

مرحله برقراری ارتباط در حمله مهندسی اجتماعی ممکن است خیلی ساده و خلاصه یا پیچیده و در چند بخش باشد. به عنوان مثال؛ ساده به این شکل که، مهاجم با یک لبخند و برقراری تماس چشمی، به سمت شخص مورد نظر حرکت کند تا او در را برای ورودش به داخل سازمان باز کند.

پیچیده به این شکل که شامل برقراری ارتباط شخصی از طریق تلفن یا خیلی شخصی‌تر مثل نشان دادن تصاویر خانوادگی و بازگو کردن داستان‌های خانوادگی به قربانی، در لابی باشد.

همچنین در این مرحله ممکن است، از یک رابطه آنلاین با پروفایل جعلی در شبکه‌های اجتماعی یا سایت‌های دوست‌یابی، استفاده شود.

۳. بهره‌ برداری Exploitation مرحله سوم در حملات مهندسی اجتماعی

در مرحله بهره برداری، مهاجم از اطلاعات و روابط برقرار شده، برای نفوذ و دستیابی به هدف استفاده می‌کند. ممکن است این بهره برداری، از طریق به دست آوردن اطلاعاتِ به ظاهر بی اهمیت یا دستیابی به یکسری دسترسی‌ها انجام شود.

تمرکز مهاجم در مرحله بهره برداری از حمله، بر روی چه چیزی است؟

در فاز بهره برداری، تمرکزِ مهاجم رویِ ۲ مورد زیر است:

1. حفظ رابطۀ برقرار شده

2. حفظ رضایت و توافق کسب شده در مرحله قبل بدون ایجاد شک و بدگمانی

۴. اجرای حمله Execution مرحله آخر در چرخه حملات مهندسی اجتماعی

در مرحلۀ اجرای حمله، یا هدف حمله محقق می‌شود یا به دلایل مختلف، حمله به صورتی که شک و ظنی درباره اتفاقات ایجاد نشود، پایان می‌پذیرد.

عموماً بهتر است در مرحله اجرای حمله به گونه‌ای عمل شود که، شخص مورد نظر (قربانی) حس کند کار خوبی برای یک شخص دیگر (مهاجم) انجام داده است و امکان تعاملات بیشتر در آینده هم وجود داشته باشد.

برای جلوگیری از افشای هویت مهاجم در مرحله حمله، باید چه کار کرد؟

برای جلوگیری از افشای هویت مهاجم و حتی مشخص شدنِ اینکه حمله‌ای صورت گرفته است، بهتر است کارهایی مثل پاک کردن اثرات و ردپاهای دیجیتال و اطلاعات باقیمانده از حمله انجام شود. در ضمن هدف نهایی و آخرین اقدامِ مهاجم، ایجاد یک استراتژیِ خروجِ برنامه ریزی شده و دقیق است.